بررسی و نقد کتاب « جنگ ایران و عراق؛ پیش درآمدی بر یک نظریه» مولف : دکتر محمد درودیان(قسمت 4و5)

بررسی و نقد کتاب « جنگ ایران و عراق؛ پیش درآمدی بر یک نظریه» مولف : دکتر محمد درودیان در دانشگاه عالی دفاع ملی( قسمت چهارم ) دومین سخنران و اولین ناقد کتاب، امیر سرتیپ سید ناصر حسینی، جانشین اسبق فرمانده نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران ، پژوهشگر و مدرس دانشگاه بود، که ضمن اشاره به چگونگی تشکیل تیم و مطالعه کتاب در هیئت معارف جنگ شهید سپهبد علی صیاد شیرازی، برای نقد و بررسی آن، مطالب مهمی را در باره وجود دو گفتمان متفاوت در باره جنگ تحمیلی نزد ارتش و سپاه و تاثیر مستقیم این اختلاف بر نتیجه گیری و نظریه پردازی در این کتاب، بیان داشت. از دیدگاه ایشان موارد متعددی از مستندات کتاب که نظریه نهایی نویسنده محترم بر آنها استوار گردیده از دیدگاه کارشناسان و متخصصان نظامی در ارتش قابل خدشه هستند و به این ترتیب، نظریات نهایی بر مقدمات متینی استوار نگردیده است. مشروح بیانات امیر حسینی به این شرح است:
بسم الله الرحمن الرحیم الحمدلله رب العالمین و صلی ا... علی سیدنا محمد و آله الطاهرین
اللهم صل علی محمد و آل محمد و عجل فرجهم

اول لازم می‌بینم که تشکر کنم از دانشگاه دفاع ملی و دوستانی که به هرحال تلاش کردند این جلسه برگزار شد و از اینکه دانشگاه در دوره جدید فعالیت‌هایش ورود کرده به بحث دفاع مقدس و جنگ ایران و عراق. باعث خرسندی است، انشاالله که در آتیه این فعالیت‌ها بیشتر باشد. در مورد سردار درودیان، باید عرض کنم که شخصیت ایشان به نظر من یک شخصیت قابل تقدیر، قابل تجلیل و قابل تکریم است در حوزه دفاع مقدس. من، کسی پرکارتر از ایشان در حوزه دفاع مقدس واقعاً نمی‌شناسم در داخل، حالا در خارج از کشور ممکن است کسانی کار کرده باشند. انصافاً فعالیت‌های ایشان از همان ابتدای دوره جنگ و بعد از جنگ تا حالا زبان زد است در این حوزه و ما هم خیلی استفاده کردیم، شاید قریب به 16یا 17عنوان تألیف داشته باشند، ولی کتابی که عنوان تجزیه و تحلیل جنگ ایران و عراق از ایشان به دست رسیده و سال گذشته چاپ شده که قبل از آن هم البته در مذاکرات خبرش را ما داشتیم. این کتاب به نظرم با کتاب‌های دیگر تفاوت‌های زیادی دارد، یعنی ورود کرده به بحث تجزیه و تحلیل جنگ، و نظریه پردازی جنگ، و جنگ را با نگاه به آینده بررسی می‌کند. طبق آماری که داده شده تاکنون چیزی حدود 10هزار عنوان کتاب در حوزه دفاع مقدس و جنگ ایران و عراق در داخل کشور منتشر شده، به نظر من این کتاب جزء فاخر ترین کتاب‌ها به شمار می‌رود که می‌شود و می‌توان از آن بهره برداری‌های فراوان کرد. حالا چون سردار درودیان گفتند تعریف نکنید، من تعریف و تعالی را همین‌جا بسنده می‌کنم. این کتاب همان طور که فرمودند: شش فصل دارد و رویکردهای مختلف را در آن بررسی کرده‌اند. البته متناسب با دیدگاه‌شان بعضی‌ را کم‌تر، بعضی‌ها را بیشتر، بعضی‌ تجزیه و تحلیل‌ها انصافاً دقیق هستند، مباحث و مقولاتی که قابل تجزیه و تحلیل بودند را هم با دید خوش بینانه و هم بد بینانه هم واقع گرایانه نگاه و نظریه پردازی کرده‌اند.

بررسی و نقد کتاب « جنگ ایران و عراق؛ پیش درآمدی بر یک نظریه» مولف : دکتر محمد درودیان در دانشگاه عالی دفاع ملی( قسمت پنجم) امیر حسینی: بحث‌های مفصلی در کتاب آمده، منتهی ما اگر نقد می‌کنیم و تجزیه و تحلیل می‌کنیم یا ورود به بررسی کتاب می‌کنیم، با سابقه دانشی و علمی خودمان و با آن گرایش‌هایی که خودمان داریم. ایشان سه‌ رویکرد را مطرح کرده که در کشور وجود دارد در رابطه با جنگ ایران و عراق، یکی از رویکردهایش تاریخی و عملیاتی یا عملیات نظامی است که ما با توجه به سابقه نظامی‌مان، وارد این بعد شدیم و از آنجایی که سردار درودیان خودشان اشتیاق داشتند به اینکه این کار تجزیه و تحلیل بشود. بعد از اینکه کتاب منتشر شد، من که یک بار کتاب را خواندم، یک نقد کوتاه سه یا چهار صفحه‌ای از حدود 20یا 30صفحه کتاب نوشتم و قول هم دادم که بخش بعدی‌اش را هم انجام خواهم داد. سردار پیگیرانه دنبال بخش دوم بودند. انصافاً دیدم این درست نیست که من تنها وارد این گود بشوم، چون واقعاً کتاب خیلی عمیق است. ما از هفت، هشت ماه پیش یک تیم تشکیل دادیم با امیر بختیاری و آقای دکتر شمس احمر و سعی کردیم این شش فصل کتاب را عمیقاً واردش بشویم و مباحثی که دارد در بیاوریم. در ضمن مطالعات ما، دانشگاه(داعا) تماس گرفت و درخواست کرد که یک کتاب معرفی کنید برای نقد، ما هم همین کتاب را پیشنهاد کردیم و خوشبختانه مصوب شد و این جلسه تشکیل شد. بنابراین، امیر بختیاری وارد حوزه نظریه پردازی این کتاب که تقریباً فصل ششم را شامل می‌شود، می‌شوند. آقای دکتر شمس احمر داخل فصل اول و دوم که روش شناسی و متدولوژی تحقیق این کتاب است، چون سردار این کتاب را بر مبنای روش تحقیق نوشته‌اند و با تالیفات دیگرشان از این جهت هم متفاوت است. بنده هم فصل سوم و چهارم، بخش عملیاتی کتاب را نگاه کردم و چون آن نوشته و نقد من منتشر شده، می‌خواهم دیگر ورود نکنم. مباحثی که داخل این دو یا سه فصلی که محتوای اصلی کتاب است، از نظر ما نکاتی داشته که من یادداشت کردم و عرض میکنم. بعد در ادامه جلسه هم ان‌شاءالله بررسی می‌کنیم. سردار خودشان توضیح دادند که در کشور ما، دو دیدگاه در رابطه با جنگ است. یکی گفتمان ارتشی جنگ است، یکی گفتمان سپاهی جنگ، و اینها متفاوت هستند. برای همه تقریباً الان روشن است این اختلاف دیدگاه‌‌ها و مشخص است. و لذا حتی آسیب شناسی کردند و گفتند یکی از دلایلی که ما متاسفانه بعد از سی سال نتوانستیم از نتایج جنگ استفاده کنیم، این است که همیشه درگیر مناقشات، درگیر این مسائل اختلاف ارتش و سپاه بودیم، لذا دیدگاه خیلی پیش نرفته، یعنی علمی نشده و در نظریه پردازی روی آن کار نشده است. به هرحال این آسیب شناسی را کردند. ولی من دیدم متاسفانه، ناخواسته شاید، در ادامه خودشان درگیر این صنفی‌نگری شده‌اند و سردار با گفتمان سپاه عمدتاً کتاب را تمام کردند. البته ایشان داخل این کتاب حتی یک راهکار هم دادند که ما بهتر است چطور به جنگ نگاه کنیم. من عبارتش را بخوانم، نوشتند که: (( گذار از مناقشات کنونی با تغییر در شیوه تفکر و روش تحقیق و اجتناب از نگرش صنفی سازمانی و به واقعیات جنگ، با هماهنگی و همدلی بیشتر به همراه تحقیق متعهدانه، گفتگوی صادقانه و پذیرش نقد عالمانه امکان پذیر خواهد بود)). راهکاری هم سردار داده‌اند برای اینکه در آینده ما چگونه به مسائل جنگ نگاه کنیم. البته من هم همین‌جا یک پیشنهاد اضافه می‌کنم به این پیشنهاد ایشان و یک نکته‌ای را اضافه می‌کنم، اینکه به هرحال مطالبی که در رابطه با جنگ ایران و عراق گفته شده در طول سی سال گذشته با دیدگاه‌های مختلف بوده، مخصوصاً اختلافات داخل بحث نظریات و فرهنگ سازمانی، آموزش‌های سازمانی درون ارتش و سپاه در گذشته زیاد بوده است. لذا بعضی از نقدها به همین اختلاف نظرها برمی‌گردد. الان شما ببینید هم سپاه دانشگاه دارد هم ارتش دانشگاه دارد، هر دو دافوس دارند، هر دو در دانشگاه دفاع ملی یا دانشگاه جنگ در سطوح عالی تحصیل می‌کنند، من پیشنهادم این است که بعد از این، اگر می‌خواهیم به مسائل جنگ ایران و عراق نگاه کنیم، با دیدگاه علمی و از این طریق نگاه بکنیم و تجزیه و تحلیل بکنیم و صراحت لهجه را رعایت کنیم و اشتباهی اگر صورت گرفته بگوییم. کار درست انجام گرفته بگوییم. من که به عنوان یک ارتشی یا محقق اینجا نشسته‌ام، عرض می‌کنم خدمتتان، بیشتر دغدغه این را داریم که علوم نظامی کشور خدشه دار بشود و دانشجویانی که در این حوزه تحصیل می‌کنند، نسبت به مسائل علمی بی‌توجه بشوند یا کم توجه بشوند. لذا بیشتر از این دیدگاه من مطالب را خدمت دوستان عرض می‌کنم.