علت های تضعیف قدرت دفاعی و شکست قدرت بازدارندگی قبل از جنگ تحمیلی
بازدارندگی، یک مقوله کشوری و در سطح ملی است و مفهوم آن، این است: "بازدارندگی حالتی است که یک واحد سیاسی با به کارگیری مؤلفه های پنج گانه قدرت (وضعیت جغرافیایی، سیاسی، اجتماعی- فرهنگی، اقتصادی و نظامی) از خود به نمایش می گذارد تا دشمن را از بکارگیری قدرت نظامی (زور) منصرف گرداند." بنابراین تنها ارتش نمی تواند متولی بازدارندگی باشد. اگرچه بازدارندگی در رفتار نظامی ارتش و نیروهای مسلح تجلی پیدا می کند. پرواضح است که ارتش به دلیل شرایط پس از وقوع انقلاب اسلامی از حالت بازدارندگی در برابر عراق خارج شده بود. یعنی پس از اینکه ارتش در مقابل انقلاب اسلامی منفعل شد و ضمن عدم حمایت از رژیم گذشته، حالت بی طرفی اتخاذ کرد و باعث شد انقلاب پیروز شود. به عبارت دیگر، انقلاب اسلامی ابتدا ارتش را بی خاصیت کرد و سپس به پیروزی رسید. اما پس از این که امام راحل عظیم الشأن (ره) تصمیم به استفاده و به کارگیری ارتش برای مقابله با ضدانقلاب و دشمن متجاوز گرفت، بازسازی ارتش شروع شد. بازسازی یعنی بازگرداندن انضباط و پرستیژی که انقلاب از او گرفته بود تا بتواند به پیروزی برسد. بنابراین طبیعتاً زمانی برای این کار لازم بود. درثانی آیا سایر مؤلفه های لازم در بازدارندگی مثل انسجام سیاسی و اجتماعی ملت، توان اقتصادی و... همه پای کار امده بودند؟ چنانچه به دقت به حوادث بیست ماه اول انقلاب نگاه کنیم، متوجه خواهیم شد که نه فقط ارتش که سایر مولفه های ضامن بازدارندگی نیز از انجام وظیفه بازدارندگی ناتوان بوده اند. همچنین، در این زمان هیچ دستور و یا فرمانی از مقامات مافوق ارتش برای حضور در صحنه دفاع و مقابله با تهدیدات عراق و یا حداقل انجام یک رزمایش و ابراز وجود در مقابل تهدیدات فوق دیده نمی شود. بنابراین با مطالعه شرایط سیاسی پس از انقلاب و بررسی رفتار مسؤلین و احزاب و گروه های سیاسی کشور در ماه های پس ازانقلاب به گزاره های زیر می رسیم:
1) عدم باور ملی به ویژه در سطح مسؤلان به تهدید نظامی عراق
2) عدم انسجام در سطح مدیریت کلان و تصمیم ساز و تصمیم گیر کشور
3) وجود اختلافات سیاسی و عدم انسجام در نیروهای دفاعی
4) تضعیف ارتش به دلیل حضور در حکومت نظامی در قبل از انقلاب و بر اثر نابسامانی های پس از انقلاب
5) شکست جمهوری اسلامی ایران در مرحله بازدارندگی و آغاز تجاوز دشمن
